Ηλίας Μπεριάτος

Διδάγματα 

από την εμπειρία σχεδιασμού στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας (Πλάκα) και όχι μόνον… 

Συναίνεση ή Σύγκρουση?

Ηλίας Μπεριάτος

Περίληψη

Η υλοποίηση  των πολεοδομικών σχεδίων και ειδικότερα των παρεμβάσεων στον αστικό ιστό, με στόχο την προστασία και ανάδειξη της κτισμένης κληρονομιάς σε αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό επίπεδο, αποτελεί διαρκές ζητούμενο σε κάθε πόλη  και  περιοχή και  κριτήριο της αποτελεσματικότητας και αξιοπιστίας του σχεδιασμού ως πολιτικής διαδικασίας και ως κοινωνικής πρακτικής.

Η περίπτωση της προστασίας και ανάδειξης της περιοχής Πλάκας (της λεγόμενης Παλαιάς πόλεως των Αθηνών) συνιστά ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχημένης παρέμβασης ή ορθότερα μια σειράς παρεμβάσεων, σε ένα διάστημα δεκαετιών (στην περίοδο της μεταπολίτευσης) λαμβανομένης  υπ’ όψιν  και της ελληνικής  πραγματικότητας στο πεδίο της πολεοδομίας. Θεσμοί, μηχανισμοί, πολιτικοί ιθύνοντες, χρήστες, κάτοικοι, συλλογικότητες, υπήρξαν οι  παράγοντες που ‘ενεπλάκησαν’ σε μια ‘περιπέτεια’ σχεδιασμού  η οποία μέσα από συνέργειες και συναινέσεις, αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις οδήγησε σε ένα χειροπιαστό  αποτέλεσμα,  όχι και τόσο αυτονόητο για τα ελληνικά δεδομένα.

Παρά την σχετική επιτυχία της σχεδιαστικής παρέμβασής στην περιοχή της Πλάκας, η αξία του  εγχειρήματος έγκειται όχι μόνο στο βαθμό υλοποίησης αλλά και στην ‘παιδαγωγική’ του διάσταση με την έννοια ότι άφησε σε όλους τους εμπλεκόμενους μια πλούσια εμπειρία ως πολύτιμη παρακαταθήκη  που έχει άμεση σχέση με την πεμπτουσία του χωρικού σχεδιασμού και της χωρικής διακυβέρνησης.

Η εισήγηση αυτή ύστερα από μια σύντομη παρουσίαση του ιστορικού των παρεμβάσεων που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας, επιχειρεί να   αποκομίσει τα διδάγματα της εμπειρία  αυτής,  εστιάζοντας κυρίως στα ζητήματα / διλήμματα  που έχουν να κάνουν με την εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού μέσα από μια διαλεκτική πορεία με επώδυνες αντιθέσεις αλλά και ελπιδοφόρες συνθέσεις.

Λέξεις κλειδιά: Χωρικός σχεδιασμός, διακυβέρνηση, πολεοδομική παρέμβαση, συναίνεση, σύγκρουση,  ιστορικό κέντρο, Αθήνα