Δημήτρης Καλλιώρας

Χωρικές Ανισότητες στο Τοπικό Επίπεδο: Η Επίδραση των Οικονομιών Συσσώρευσης στην Οικονομική Μεγέθυνση

 Δημήτρης Καλλιώρας

Περίληψη

Ο χώρος, αποτελώντας πηγή / αίτιο δημιουργίας οικονομικών πλεονεκτημάτων (ή / και μειονεκτημάτων), επηρεάζει τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος, απελευθερώνοντας πάσης φύσεως οικονομικές δυναμικές. Ο χώρος είναι ούτε αδιάστατος ούτε ισότροπος. Ως εκ τούτου, οι χωρικές ανισότητες δύνανται να θεωρηθούν ως το αποτύπωμα των οικονομικών διεργασιών οι οποίες αναπτύσσονται / εκτυλίσσονται στο χώρο. Είναι αυτή η θεώρηση η οποία έχει «τοποθετήσει» τη διαδικασία και το αποτέλεσμα της αποτίμησης των χωρικών ανισοτήτων στο επίκεντρο της ακαδημαϊκής – και όχι μόνο – συζήτησης περί χωρικής ανάπτυξης. Είναι στη φύση του χώρου να (ανα)παράγει τις οικονομικές ανισότητες; Εκλαμβανόμενες ως κριτήριο για τον τρόπο λειτουργίας των αγορών, οι χωρικές ανισότητες «ελέγχουν» την εγκυρότητα των υφιστάμενων θεωρητικών υποδειγμάτων. Εκλαμβανόμενες ως κριτήριο για την αποτελεσματικότητα των (χωρικών) πολιτικών, οι χωρικές ανισότητες «διαμορφώνουν» πολιτικές (ολοκλήρωσης, συνοχής, ανάπτυξης) οι οποίες, κατά κανόνα, αποσκοπούν στο να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά στις δυνάμεις της αγοράς. Συνεπώς, η σημασία της αποτίμησης των χωρικών ανισοτήτων είναι διττή: α) θεωρητική / ακαδημαϊκή (έλεγχος θεωρητικών υποδειγμάτων), και β) πρακτική / πολιτική (έλεγχος των εφαρμοζόμενων πολιτικών).Η αποτίμηση των χωρικών ανισοτήτων διεξάγεται, κατά κανόνα, σε όρους κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το οποίο αποτελεί τη συνηθέστερη αντιπροσώπευση της οικονομικής ευημερίας. Η, σχεδόν, αποκλειστική χρήση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην κατεύθυνση της αποτίμησης των χωρικών ανισοτήτων, αναδεικνύει – επιπροσθέτως των όποιων εγγενών μεθοδολογικών ζητημάτων – το ζήτημα της έλλειψης στατιστικών δεδομένων για τις χαμηλές χωρικές υποδιαιρέσεις οι οποίες αντιστοιχούν στο τοπικό επίπεδο. Η ανακοίνωση εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο το πρόβλημα της έλλειψης στατιστικών δεδομένων κατά κεφαλήν ΑΕΠ στο τοπικό επίπεδο δύναται να «παρακαμφθεί». Ειδικότερα, η ανακοίνωση επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η επίδραση των οικονομιών συσσώρευσης στην οικονομική μεγέθυνση – όπως αυτή αναλύεται ενδελεχώς στη βιβλιογραφία της αστικής οικονομικής – δύναται να ταυτοποιηθεί εμπειρικά,  σε μία τυπική εξίσωση β-σύγκλισης η οποία εξετάζει την επίδραση της πληθυσμιακής πυκνότητας στη συνακόλουθη πληθυσμιακή μεταβολή.