Δημήτρης Πολυχρονόπουλος

Αστικοί Τόποι και Θαλάσσια Μέτωπα.

Ένα Μεταβαλλόμενο Πλαίσιο Αντιλήψεων για το Τοπίο και την Πολιτιστική Κληρονομιά. Η Περίπτωση της Χερσονήσου Παναγιά στην Καβάλα

Δημήτρης Πολυχρονόπουλος

Περίληψη

Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα τα θαλάσσια µέτωπα και η σχέση τους µε το αστικό περιβάλλον είναι ένα κρίσιµο ζήτηµα. Κυρίως σε ό,τι αφορά στο σχεδιασµό και ανασχεδιασµό περιοχών που αρχίζουν να αποκτούν ή έχουν ήδη αποκτήσει έντονα χαρακτηριστικά παρακµής και εγκατάλειψης. Αυτό συµβαίνει ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες που η ευρύτερη περιοχή περιβάλλεται από ένα ενδιαφέρον φυσικό τοπίο ή ακόµη διαθέτει σημαντικά στοιχεία μιας ιδιαίτερης πολιτιστικής κληρονοµιάς.
Καθώς η βιοµηχανική ανάπτυξη στην Ελλάδα υπήρξε ηπιότερη σε σχέση µε την υπόλοιπη Ευρώπη, θα µπορούσαµε να ισχυριστούµε ότι οι λιµενικές υποδοµές µετά το δεύτερο µισό του 20ου αιώνα, η παρουσία αυτοκινητοδρόµων έντονης κυκλοφορίας κατά µήκος των ακτών, αλλά και η ανεξέλεγκτη επέκταση της δόμησης έγιναν οι κύριες αιτίες αλλοίωσης των αστικών παράλιων µετώπων και μιας σταδιακής αποκοπής τους από την καθημερινή ζωή της πόλης.
Το γενικότερο πλαίσιο ανασχεδιασµού – ανάπλασης των παραλιακών µετώπων συστήνουν σήμερα δύο γενικοί άξονες ενδιαφέροντος:
O πρώτος αφορά στην ανάκτηση και ανασχεδιασµό µεγάλων ελεύθερων χώρων σε επαφή µε τον πυκνοκατοικηµένο αστικό ιστό προκειµένου να αναπτυχθούν νέες αστικές λειτουργίες αναψυχής, ήπιου αθλητισµού, περιπάτου και πολιτισµού
και ο δεύτερος αφορά στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος και της σχέσης του µε το φυσικό και πολιτισµικό (ιστορικό) τοπίο στο βαθµό που είναι δυνατό αυτό να συµβεί µέσω του γενικότερου προγράµµατος και του σχεδιασµού.
Ωστόσο στη δεύτερη περίπτωση τα πράγματα είναι πιο σύνθετα καθώς το τοπίο καθεαυτό είναι μια πολιτισμική “κατασκευή” και πέρα από αυτό, σε πολλές περιπτώσεις τα απομεινάρια των ανενεργών λιμενικών και βιομηχανικών χρήσεων οι οποίες τραυμάτισαν τα θαλάσσια αστικά μέτωπα και το φυσικό περιβάλλον πριν από ένα αιώνα, έχουν τώρα μετατραπεί(μετασχηματιστεί) σε ένα νέο είδος σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς, που έχει την ανάγκη μελέτης και προστασίας.
Όλα τα παραπάνω, τις τελευταίες δεκαετίες αποκτούν μια ολοένα αυξανόμενη επίδραση στο ζήτημα του αστικού τουρισμού, ενός νέου πεδίου με ενδιαφέρον για τις πόλεις μας. Στο πλαίσιο αυτό εξακολουθούν να αναδύονται σημαντικά ζητήματα τόσο στο πεδίο της έρευνας όσο και της εκπαίδευσης για το χώρο και το σχεδιασμό που επηρεάζουν έντονα την καθημερινότητα των πόλεων αλλά και την ποιότητα της κατοίκησης σε αυτές.