Κωνσταντίνος Μωραΐτης

Αστικές Αναπλάσεις, Αστικός Σχεδιασμός και Πολιτισμός:

Οι πολλαπλές κατευθύνσεις και οι αλλαγές των ‘παραδειγμάτων’

 Κωνσταντίνος Μωραΐτης

Περίληψη

Η πρώτη πιθανή επιλογή της προηγούμενης γενικής διατύπωσης θα επισήμαινε ίσως δυνατότητες ενίσχυσης των αστικών περιοχών, μέσω της ανάπτυξης πολιτιστικών δικτύων και πολιτιστικών δράσεων. Αλλά αυτή η καθόλα θεμιτή προσέγγιση, συναφής με θεματικές όπως το place branding, συγκαλύπτει μάλλον το γεγονός πως η πόλη, πέρα από υπόβαθρο οικονομικά προσοδοφόρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, αποτελεί η ίδια, ως σχεδιασμός και κατασκευή, κορυφαίο προϊόν του πολιτισμού, πιθανόν το συνολικότερο και συνταρακτικότερο παράγωγο των νεωτερικών και σύγχρονων αστικών κοινωνιών. Συγκεφαλαιώνει σημαντικές πολιτικές κατευθύνσεις, οικονομικές μεταλλαγές, ιδεολογήματα και επιλογές κοινωνικών ηθών, ενώ μπορεί να συνδέεται επιπλέον με σημαντικές επιστημολογικές προτάσεις. Αποδίδει εντέλει, πληρέστερα από οποιανδήποτε άλλη πολιτιστική συγκρότηση, το ‘επιστημικό πεδίο’ από το οποίο ‘η γνώση μιας ιστορικής περιόδου αναδύεται’ και προς το οποίο εντέλει αυτή κατευθύνεται. Τότε όμως η ταυτότητα των αστικών αναπλάσεων, όπως και η ιδιαιτερότητα του αστικού σχεδιασμού δεν μπορούν παρά να συνδέονται με την εκάστοτε συνολική πολιτιστική ιδιαιτερότητα των ιστορικών επιστημικών ‘παραδειγμάτων’.

Με την προηγούμενη έννοια οι αναγεννησιακές αναπλάσεις συμβιώνουν με τα πρώτα αστικά-bourgeois μορφώματα και με την επιβολή, γεωμετρική και συμβολική, της αναγεννησιακής προοπτικής. Η νεοκλασική πόλη εμφανίζεται ως θριαμβική προβολή των αστικών δημοκρατικών διεκδικήσεων και εφαρμογή  του ορθολογικού, καρτεσιανού σχεδιασμού. Η νεωτερική πόλη πάλι, θα προβληθεί ως πεδίο διαρκών πολιτικών ανακατατάξεων, χώρος ανάδειξης της νεωτερικής ‘διαφανούς’ δημοσιότητας και ταυτόχρονα ως σχεδιαστική απόδοση χωροχρονικών μεταβολών. Θα μπορούσαμε ίσως να αντιμετωπίσουμε τα προηγούμενα ως σχολαστικές ιστορικές επισημάνσεις, αν δεν ολοκληρώνονταν με τη σύνδεσή τους με τάσεις απόλυτα επίκαιρες. Με το ενδιαφέρον για την ‘τοπιακή πολεοδομία’, συνυφασμένο με το πολιτικό εντέλει διακύβευμα της αειφορίας. Επίσης με την τοπολογική και παραμετρική διατύπωση του αστικού σχεδιασμού, συνυφασμένη με την τοπιακή μεταφορά, ως συνολικό πρότυπο εδαφικού υποβάθρου, κτηριακού παραδείγματος και ηλεκτρονικής προσομοίωσης. Αλλά η προσέγγιση αυτή μπορεί να συσχετιστεί επίσης με την ‘άτυπη-informal’ αστική συνθήκη, συνθήκη διαρκούς μεταλλαγής που οφείλουμε να αποδεχθούμε και να προβλέψουμε.

 Λέξεις – Κλειδιά: Αστικός σχεδιασμός,  συνολικό επιστημικό-πολιτιστικό παράδειγμα, πολιτικές και οικονομικές κατευθύνσεις ,ιδεολογήματα, επιστημολογικές προτάσεις