Θεανώ Τερκενλή

Σύγχρονοι Μετασχηματισμοί του Χώρου και Αστικά Τοπία Τουρισμού

Θεανώ Τερκενλή

Περίληψη

Η εισήγηση αυτή πραγματεύεται τις σύγχρονες και εξελισσόμενες τάσεις οργάνωσης και σχεδιασμού του χώρου, στο πλαίσιο της ‘νέας πολιτισμικής οικονομίας του χώρου’ (‘new cultural economy of space’) μέσα από την περίπτωση των αστικών τοπίων τουρισμού—όπου και λαμβάνουν ίσως τις περισσότερο έκδηλες και κρίσιμες διαστάσεις τους—τόσο παγκοσμίως, όσο και στην περίπτωση της Ελλάδας.

Οι σύγχρονες τάσεις μεταμοντερνισμού, εμπορευματοποίησης, καταναλωτισμού και παγκοσμιοποίησης αποτυπώνονται σε όλες τις χωρικές μορφές, λειτουργίες, πρακτικές, αξίες και νοήματα, σηματοδοτώντας μια νέο-αναδυόμενη περισσότερο ενσυνείδητα πολιτισμικο-κεντρική αναδιάρθρωση και επανερμηνεία χωρικών σχημάτων και σχέσεων, σε νέες γεωγραφικές κλίμακες. Οι τάσεις αυτές λαμβάνουν την παραστατικότερή τους μορφή στο τοπίο. Οι όροι «enworldment», «unworldment», «deworldment», «transworldment» και “reworldment”, οι οποίοι εφαρμόζονται σε όλα τα επίπεδα της γεωγραφικής ανάλυσης, χρησιμεύουν για να αποσαφηνίσουν και να οργανώσουν τις τρέχουσες αυτές διεργασίες της νέας πολιτισμικής οικονομίας του χώρου. Η κατάληξη «worldments” εκθέτει και τονίζει τις ευρείες και αυξανόμενα παγκοσμιοποιούμενες διαστάσεις αυτών των εν εξελίξει χωρικών μετασχηματισμών.

Οι διεργασίες enworldment αναφέρονται στη διάλυση των εμποδίων και των ορίων μεταξύ προηγουμένως υφιστάμενων  κόσμων, στη βάση οποιουδήποτε γεωγραφικού ή σημαντικού αναλυτικού σχήματος. Αυτές σηματοδοτούν διαδικασίες unworldment, που οδηγούν στη σταδιακή απώλεια της ταυτότητας του τόπου και του τοπίου (‘ατοπία’, ‘κιτς’, απώλεια ‘αυθεντικότητας’ κλπ). Η αυξανόμενη αυτή αποσύνδεση των νέων σχημάτων από τη γεωγραφία, την ιστορία και τα μοναδικά χαρακτηριστικά του τόπου συχνά συνεπάγεται διεργασίες deworldment, οι οποίες αποδομούν τις υφιστάμενες πρακτικές και εννοιολογήσεις του χώρου και εισάγουν νέα σύνολα όρων, κανόνων και επιταγών. Τέτοιες δυνάμεις μετασχηματισμού, λαμβάνουν όλο και περισσότερο παγκόσμιες διαστάσεις (transworldment), κυρίως μέσα από τη διάχυση της εικόνας, και γενικότερα μέσα από τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφόρησης. Τέλος, οι διεργασίες «reworldment» περιγράφουν τους νέους τρόπους (ανα)παραγωγής, αναπαράστασης, πρόσληψης και κατανάλωσης των προϊόντων της νέας πολιτισμικής οικονομίας του χώρου στο σύγχρονο τοπίο, μέσα από ένα ευρύ φάσμα συνθηκών και συνεπειών, από θετικές και δημιουργικές έως ανήσυχες και αόριστες.